ภาวะหัวแม่เท้าเอียง (Hallux Valgus หรือ Bunion) เป็น ภาวะความผิด รูปของนิ้วหัวแม่เท้าที่ส่วนปลายเอียงออกด้านนอกเข้าหานิ้วชี้ และโคนนิ้วหัวแม่เท้าเอียงเข้าด้านในแยกออกจากนิ้วอื่นทำให้ปลายเท้า แบนกว้างขึ้น เมื่อเป็นมากขึ้นปลายนิ้วหัวแม่เท้าจะซ้อนใต้นิ้วเท้า เมื่อนิ้วเท้าเอียงไปทำให้แรงดึงในเส้นเอ็นต่างๆ ของนิ้วเท้า ผิดแนวไป ก็จะเป็นตัวเสริมทำให้ผิ

ดรูปเป็นมากขึ้นเรื่อย ๆ และ มีการอักเสบของข้อโคนนิ้วหัวแม่เท้า

สาเหตุ

1. กรรมพันธุ์ หรือ ความผิดปกติตั้งแต่เกิด เช่น เท้าแบน นิ้วหัวแม่เท้ายาวมาก นิ้วหัวแม่เท้าเกออกเอง
2. การอักเสบของข้อในผู้ที่เป็นโรคข้ออักเสบเรื้อรัง (rheumatoid arthritis) เกิดการอักเสบทำให้กล้ามเนื้อและเส้นเอ็นผิดปกติ ความผิดรูปจะค่อยเป็นค่อยไปพร้อมกับอาการปวดที่โคนนิ้วหัวแม่เท้า
3. มักเป็นในผู้หญิงวัยกลางคนขึ้นไป มีประวัติใส่รองเท้าส้นสูง, ปลายรองเท้าแหลมบีบปลายเท้า

แนวทางการรักษา

1. การรักษาโดยวิธีไม่ผ่าตัด ในรายที่มีอาการไม่มาก สามารถดึงหรือดันแก้ไขได้ไม่มีข้อเสื่อม -ใส่รองเท้าขนาดพอดี ไม่คับ ปลายรองเท้ากว้าง (wide toe box) ใส่แล้วพอขยับนิ้วเท้าได้บ้าง ไม่บีบรัด นิ้วเท้า พื้นรองเท้านุ่มหรือตัดรองเท้าพิเศษ (หลีกเลี่ยงร้องเท้าปลายแหลมและส้นรองเท้าสูงมากกว่า 2 นิ้ว)
- การนวด การยืด การแช่น้ำอุ่น หรือ ประคบด้วยความเย็น อาจช่วยให้อาการปวดลง-การใช้กายอุปกรณ์ เช่น เฝือกอ่อน หรือ พันผ้ารัดนิ้วเท้าหรืออุปกรณ์ใส่ระหว่างนิ้ว (Bunion Splint, toe spacer)
- กินยาแก้ปวดลดอาการอักเสบที่ไม่ใช่สเตอรอยด์ ยาคลายกล้ามเนื้อ- กายภาพบำบัด
2. การรักษาโดยวิธีผ่าตัด ข้อบ่งชี้ มีอาการปวดร่วมกับข้อผิดรูปมากขึ้น มีลักษณะของข้อเสื่อมเกิดขึ้น วิธีผ่าตัด เช่น ตัดก้อนที่นูนออก,ตัดกระดูกเพื่อเปลี่ยนแนวให้ตรงขึ้น ,การเชื่อมข้อ เป็นต้น ขึ้นอยู่กับลักษณะความผิดปกติของนิ้วเท้าว่ามากน้อยขนาดไหนและเกิดจากสาเหตุ อะไร หลังผ่าตัดผู้ป่วยสามารถเดินได้ในสัปดาห์แรก โดยอาจใช้ไม้เท้าช่วยพยุง